Ua pā ʻia ʻo Tonga e ka ʻino ʻo Rene, kahi pōʻino nui o ke kapikala

NUKUʻALOFA, Tonga – Ua kuʻi ʻo Tropical Cyclone Rene i Tonga me nā makani ikaika i ka pō, me ka hoʻopōʻino nui ʻana i nā hale o ke kūlanakauhale nui, ka uhaʻi ʻana i nā hale, ka hoʻohaʻahaʻa ʻana i nā kumulāʻau a me ka ʻoki ʻana i ka mana a me ka p.

NUKUʻALOFA, Tonga – Ua kuʻi ʻo Tropical Cyclone Rene iā Tonga me nā makani ikaika i ka pō, i hōʻino nui ʻia i nā hale ma ke kūlanakauhale nui, i ka uhaʻi ʻana i nā hale, nā kumu lāʻau i lalo a me ka ʻoki ʻana i nā mana a me nā laina kelepona ma ka ʻāina mokupuni o ka Pākīpika Hema.

I ka hoʻihoʻi ʻia ʻana o ka lawelawe kelepona i ke kakahiaka nui o ka Pōʻalua, ua ʻōlelo nā mākaʻi ʻaʻohe o lākou hōʻike koke o ka make a i ʻole ka hōʻeha i ka wā o ka ʻino i hahau i nā hui mokupuni nui ʻekolu o ke aupuni no nā hola he 24.

"Aia nui ka pōʻino o nā mea kanu ... (a) i nā hale," i haʻi aku ai ka luna hoʻomalu ʻo Chris Kelley i ka Radio National o New Zealand. “Ua pio ka mana i ka pō a pau, aia nā lāʻau ma nā alanui, me nā laina uila. Ua nui maoli ka pōʻino. "

Ua hālāwai ke Kōmike Poino Lahui o ka ʻāina i ka Poalua no ka hoʻomaka ʻana e loiloi i nā pōʻino ma ka ʻāina holoʻokoʻa, i wehewehe ʻia e kona hope luna hoʻomalu ʻo Maliʻu Takai ʻo ia ka mea ʻino loa i loko o 50 mau makahiki.

Ua ʻōlelo ʻo Lee Miller, ka wahine pāʻoihana Nukuʻalofa, he mea ʻehaʻeha ka pō.

"Ua maikaʻi ko mākou home ma waho o nā kahe wai," haʻi ʻo ia i ka National Radio. "Aia ka pōʻino kumulāʻau, nui nā laina mana i lalo."

Ua ʻōlelo ʻo Miller, "ua pōʻino loa ke awa o ke kapikala ... ke hoʻomau nei mākou i ka nui o 50 knot (55 mile i kēlā me kēia hola, 88 kilomita i kēlā me kēia hola) i ʻaneʻi a ke hele mai nei ke kai ma luna o ka pā kai," i ʻōlelo ʻo ia i ka National Radio. Ua ʻōlelo ʻo ia, ua ʻike ʻia nā moku moku a me nā moku lawaiʻa i ka palekana akā ua hoʻolei ʻia kekahi moku ma luna o ka ʻauʻau.

Ua ʻōlelo ka poʻe wānana ʻino ma Fiji, ma ke aumoe he 95 mile (155 kilomita) ka ʻino ma ka hema o Nukuʻalofa a ua manaʻo ʻia e emi ka ikaika i ka neʻe ʻana i ke kai ākea.

Ua hoʻohaʻahaʻa ʻia ka ʻino i ka Māhele 3, e hoʻopili ana i nā makani a hiki i 130 mau mile (209 kilomita) i hoʻokahi hola ma kona kikowaena.

Ma mua o ka pau ʻana o ka launa pū ʻana me ke kapikala ʻo Nukuʻalofa, i ka Pōʻakahi, ua alo aku ka hui mokupuni ʻo Haʻapai i waenakonu o ka pae ʻāina i nā "makani ʻino ʻino loa" me ka makani he 143 mile (228 kilomita) i ka hola. wahi a ka Meteorological Office. Ua manaʻo ʻia ka ua nui, ka hekili, ka ʻōhū kai a me ka wai.

Ma ka ʻaoʻao o nā mokupuni ʻo Vavaʻu, ua nalowale ka pilina ma ka Pōʻakahi ma hope o ka pā ʻana o Rene. Piʻi ʻia nā wahi kahakai i ka piʻi ʻana o ke kai e ʻakaʻaka i uka.

Ua ʻōlelo ʻo Kelley ʻaʻole i hōʻike ʻia he make a ʻeha paha ma Vavaʻu a i ʻole Haʻapai, a ʻo ka hopena nui loa i kēia manawa ma luna o nā mea kanu.

"Ua ʻike mākou i kekahi pōʻino o nā hale akā ʻaʻohe mea koʻikoʻi i kēia manawa," wahi āna.

Ua kahe ka ua nui i nā wahi he nui, ʻoiai ua hoʻohiolo ka makani ikaika i ka pā maiʻa a me nā hua mai nā kumu mango a me nā ʻulu.

Ua ʻōlelo ʻo Takai i kekahi manawa i ke ahiahi o ka Pōʻakahi ua lilo i mea pōʻino ke hele i waho.

“Ua walaʻau loa, me he mea lā… ke holo nei ka locomotive. Ke ulu nei ka pōʻino i kēia manawa, manaʻolana ʻo ia ka hapa ʻino loa o ia mea, "i ʻōlelo ʻo ia i ka Radio National.

Ua ʻōlelo ʻo Hank Gros, ka mea nāna e hoʻokele i kahi ʻoihana mākaʻikaʻi ma Neiafu, ke kūlanakauhale nui o ka hui ʻo Vavaʻu, ua emi ka makani ma laila i ke awakea o ka Pōʻakahi, akā ua kū ka poʻe noho i nā lā ʻeono me ka ʻole o ka uila no ka mea ua pau nā laina. Ua ʻōlelo ʻo ia ua emi ka pōʻino ma mua o ka mea i manaʻo ʻia.

"Laki loa mākou ma ʻaneʻi," i haʻi aku ai ʻo ia i ka National Radio. “Ua nalowale kekahi mau hale, akā ʻo ka mea nui… ʻo ka pōʻino o ka hua me ka hapa nui o ka maiʻa i lalo.”

ʻO ka hapa nui o nā hōkele mākaʻikaʻi i hōʻike i nā pōʻino liʻiliʻi, wahi āna.

Ma Haʻapai haʻahaʻa, ua hoʻoneʻe ʻia nā kānaka i kahi kiʻekiʻe a i loko o nā kikowaena pilikia no ka palekana, wahi a Kelley, me ka ʻino e ʻoki ana i ka mana a me nā kamaʻilio, a me nā hale, nā kumulāʻau a me nā māla kauhale.

Ua ʻoki pū ka ʻino i nā lako uila ma Nukuʻalofa, akā ua hoʻihoʻi hou ʻia nā kamaʻilio mai ke kapikala a i nā mokupuni ʻē aʻe i ke kakahiaka Poalua ma hope o ka ʻoki ʻia ʻana no ka hapa nui o ka Pōʻakahi.

ʻO Tonga, ke aupuni hope loa o ka Pākīpika Hema, he 101,000 ka nui o nā kānaka.

Ma mua, ua ʻōlelo ke Kuhina Nui ʻo New Zealand ʻo John Key e hana ana kāna aupuni me Australia, Farani a me Tonga e hoʻonohonoho i nā kōkua kōkua.

<

No ka mea kākau

Linda Hohnholz

Lunahooponopono no eTurboNews ma ka eTN HQ.

Kaʻana like i...