(eTN) - I nā manawa i hala iho nei, ua pālua ka helu o nā poʻe ʻApelika e hele ana i waho. Ma kēlā ʻaoʻao o ka ʻāina, West Africa a me Nigeria ʻoi loa, ʻaʻohe ʻohana me ka lālā ʻole e noho ana ma ke kānāwai a i ʻole ke kānāwai. ʻO kaʻoiaʻiʻo, ua lilo ia i mea hōʻailona kūlana no ka loaʻa ʻana o kahi lālā o ka ʻohana e noho ana ma waho. Ma waena o West Africa a me Nigeria, nui nā ʻohana e noho nui ana ma ka hoʻouna ʻana mai nā ʻāina ʻē.
ʻOiaʻiʻo, ke ulu nei ka hāʻawi ʻana o kēia poʻe i ka hoʻokele waiwai o ko lākou mau ʻāina, ʻoi aku ka nui o nā remittances i kēlā me kēia lā. No ka laʻana, hōʻike ʻia ka hōʻike i hoʻokuʻu ʻia e ka Central Bank of Nigeria (CBN) e hōʻike ana nā Nigerians i ka Diaspora i $8 biliona i ka hapa mua o kēia makahiki wale nō. Manaʻo ʻia e pālua ka helu i ka lā ʻo Dekemaba 2007.
He mau makahiki i hala aku nei, ua noi ʻia ka poʻe ʻApelika e huakaʻi i nā ʻāina ʻē e loaʻa ka hoʻonaʻauao komohana. ʻO kēia ka hihia i nā makahiki ma mua a ma hope o ke kūʻokoʻa i ka wā e pono ai nā mokuʻāina hou i ka poʻe limahana e holo i kā lākou mau hana i hāʻawi i nā haʻawina i nā ʻōpio ʻōpio ʻApelika.
I kēia lā, ua loli ke ʻano. ʻO ka puka i ke ao Komohana ʻaʻole ia he kuleana o ka poʻe ʻApelika i hoʻonaʻauao ʻia, akā i ka mea hiki ke uku i ka uku. ʻO ka ʻike maʻamau ma ʻApelika Komohana ʻaʻole e ulu ke kālā a me ka waiwai ma nā alanui o ʻEulopa, akā nui nā manawa i nele i ʻApelika no nā poʻe ʻApelika akamai a me ka ʻike ʻole. ʻOiaʻiʻo, ʻo ke kūlana koʻikoʻi o ka hoʻokele waiwai ke kumu nui e koi ai i nā ʻōpio ʻApelika e neʻe i nā koina āpau a ʻo ka poʻe liʻiliʻi i kūleʻa ke ola maikaʻi ma mua o ka poʻe i hoʻi i ka home.
Mai ka hoʻomaka ʻana o nā makahiki 80, ua neʻe nui nā poʻe ʻApelika Komohana ʻole i ʻEulopa no ke kumu waiwai, me Sepania, Italia a me Malta nā wahi i koho ʻia. Hoʻohui kēia i ka poʻe i hoʻoneʻe ʻia e ke kaua a me nā pilikia ma nā wahi e like me Liberia, Sierra Leone a i kēia manawa ma Cote d'Ivoire.
ʻO ka hapa nui o kēia mau huakaʻi, ʻaʻole hiki ke hoʻopaʻa pololei i nā visa mai nā ʻelele o nā ʻāina komohana, ke huli nei i ka wao nahele a me ke kai. Ke hoʻoweliweli nei i nā mea āpau, manaʻo lākou ʻaʻole makemake ka European Union ma lalo o ka hoʻonohonoho Schengen iā lākou no laila ʻaʻole hiki i kā lākou aupuni ke hāʻawi i nā mea e pono ai ke ola. ʻO ka hopena, ua koho lākou e neʻe i nā ʻāina a lākou i ʻike ai he kahua pāʻani pae no ka poʻe aʻa e moeʻuhane.
ʻO ka hui hou o nā malihini, nā kāne a me nā wahine, aia nā kamanā i aʻo maikaʻi ʻole ʻia, nā mea hana pōhaku, nā mīkini, a me kekahi me ka ʻole o ka ʻoihana. Wahi a ka ʻelele Nigerian ma Sepania, ʻo ka 18,000 Nigerians ma laila, aneane 10,000 o lākou ʻaʻole hiki ke heluhelu a kākau ʻole i ka ʻōlelo Pelekane, ka ʻōlelo kūhelu o Nigeria no ka mea ʻaʻole lākou i loaʻa i kahi ʻano hoʻonaʻauao. Hoʻohana like ia i Ghana, Senegal, Mali a me Cameroon nā ʻāina nui e hoʻopukapuka ai i nā malihini ma West Africa.
He nui nā poʻe malihini ʻApelika i manaʻo ʻia i kēia lā he pilikia palekana i ʻEulopa he poʻe i hana i ke ala paʻakikī i ʻEulopa. Ua uku nui lākou no ka loaʻa ʻana o nā visa a i ʻole ke komo ʻana ma nā ala like ʻole a me nā ala moana. No ka hoʻomaka ʻana i kēia huakaʻi, nui ka poʻe i kūʻai aku i kā lākou mau waiwai a lawe i nā hōʻaiʻē pono e uku ʻia i ka manawa i ʻōlelo ʻia. ʻO kā lākou uku ʻole ʻana i nā hōʻaiʻē he hopena koʻikoʻi no ko lākou ʻohana i ka home. No ka pale ʻana i kēia pōʻino, koi pinepine ʻia ka poʻe malihini i ka mea i kapa ʻia ʻo 'fast lane' ma ʻApelika; nā hana kalaima, ka moekolohe a me ka hana ʻana i nā lāʻau paʻakikī.
ʻO kēia poʻe malihini kūʻokoʻa, ʻaʻole i hoʻonaʻauao ʻia a me ka hapa nui ʻole o ka ʻoihana e paʻakikī ke hoʻohui. Kū lākou i nā pilikia ʻōlelo a me ka moʻomeheu, no laila e paʻakikī ai ka hoʻohui ʻana, inā ʻaʻole hiki ʻole.
ʻOiai ʻo ka hoʻoweliweli ʻana o ka hale paʻahao, ka hoʻokalakupua, ka pale moʻomeheu a me ke kūlana o ke kamaʻāina papa lua ma kekahi mau ʻāina ʻē, he nui ka poʻe e kūʻē nei, e hoʻomaka ana i ka huakaʻi e hoʻomaikaʻi i ko lākou kūlana waiwai.
ʻO ka neʻe ʻana o ka poʻe ʻApelika i kā lākou mau tausani ke kumu i ka haunaele i ka European Union. Ua lilo kēia ʻano i mea pilikia no nā hoʻolaha koho balota me kekahi mau ʻaoʻao e hāpai ana i nā hana ʻoi aku ka paʻakikī e nānā i ke kahe o ka poʻe malihini.
ʻO ka lono e hoʻolaha ana i kekahi mau waʻa kiaʻi e ʻimi nei a hoʻopololei i nā waʻa o ka poʻe malihini mai ke kānāwai ʻole ma ke ʻano he ala e hoʻōki ai iā lākou mai ʻEulopa a me ka hōʻike hou ʻana o ka hana hoʻomāinoino o nā keiki ʻApelika ma nā mokupuni ʻo Canary ʻaʻole hiki ke hoʻoponopono i ka pilikia. Ma waho aʻe o ka hōʻino ʻana i ka inoa o ka EU ma ke ʻano he kino hilinaʻi, e hoʻokiʻekiʻe ka poʻe i ka poʻe e ʻaʻa e hana i ka huakaʻi.
Me ka hiki ʻole o nā mea i ʻōlelo ʻia ma mua, ua hoʻonui hou ka EU i kāna kaomi ma luna o Libya a me Morocco e ʻoi aku ka paʻakikī i ka ʻike ʻia ʻana o ka poʻe malihini Aferika ma o ka hana ʻino ʻana iā lākou a me ka manaʻo e hoʻonāwaliwali iā lākou mai ka hoʻomaka ʻana i ka huakaʻi ma ka wao nahele a i ʻEulopa.
ʻOiai ʻo Morocco i ka hapa nui o nā hihia e hōʻole i ka hoʻokuʻu ʻana i ka hapa nui o nā Nigeria, ʻo Libya ʻoiai ʻo kāna kūlana Pan Africanism ke hoʻomau nei ka hoʻokuʻu ʻana i nā ʻApelika me ka ʻole. Aia nā hōʻike maopopo o ka mālama ʻana i ka poʻe malihini ʻApelika, me ka nui o nā mea i hoʻopaʻa ʻia i loko o nā ʻeke nui a me nā ʻeke a hoʻolei ʻia i ke kai Mediterranean e ka palekana Libya a me ka Libyan maʻamau.
No ʻEulopa palekana, pono e hāʻawi ʻia nā hana a me ke kōkua i kēia mau ʻano o ka poʻe e hoʻowalewale iā lākou mai ka hana hewa ma ʻEulopa. Pēlā nō, pono e hoʻomaha ka visa Schengen, inā makemake ʻo ʻEulopa i ka poʻe malihini e hele mai ana mai ʻApelika i lalo o ke kaomi.
ʻOiai, inā he akamai a ʻike ʻole paha, ua haʻalele kekahi o nā lolo a me nā noʻonoʻo maikaʻi loa i ka ʻāina no ka ʻimi ʻana i ke ola maikaʻi aʻe ma nā ʻāina ʻē a laila e hoʻokumu i kahi mea ʻole i nā ʻāpana āpau o kā mākou hana kanaka.
ʻO nā alakaʻi o ʻApelika ke kuleana no ka lele nui ʻana o ke kanaka ma waho. ʻAʻohe mea kūʻē i ke ola ma ʻApelika he ʻino, pōkole a me ka palaka. ʻO ke kūpaʻa politika, ka palekana o ke ola a me ka waiwai, nā ʻōnaehana papa mua, nā manawa kūpono e hoʻokō ai i ka moeʻuhane kekahi o nā mea e huki ai i ka poʻe ʻApelika i ʻEulopa, ʻAmelika a me Asia.
ʻAʻole ʻo ka hoʻolako ʻana i kahi kaiapuni kūpono e hoʻopaʻa i ke kai akā e paipai pū i ka poʻe ʻApelika ma ka Diaspora e hoʻi i ka home e kiʻi i ka ʻāina i nā kiʻekiʻe kiʻekiʻe.
[ʻO George Laki eturbonews ʻelele ma Nigeria a me ka mea hoʻopuka o www.travelafricanews.com. He lanakila nō ʻo ia no ka European Commission 2006 Lorenzo Natali Prize for Journalists Reporting Human Rights and Democracy.]
He aha e lawe ʻia mai kēia ʻatikala:
- The rumour making the rounds that several patrol boats are deliberately targeting and sinking illegal immigrants' boats as a way of stopping them from reaching Europe as well as recent revelation of brutality of African children in the Canary Islands cannot solve the problem.
- ʻOiai ʻo ka hoʻoweliweli ʻana o ka hale paʻahao, ka hoʻokalakupua, ka pale moʻomeheu a me ke kūlana o ke kamaʻāina papa lua ma kekahi mau ʻāina ʻē, he nui ka poʻe e kūʻē nei, e hoʻomaka ana i ka huakaʻi e hoʻomaikaʻi i ko lākou kūlana waiwai.
- This was the case in the years before and after independence when the new states in need of the manpower to run their affairs offered scholarships to bright, young Africans.
