Nā alakaʻi āpana: 'He aha ka pilikia ʻo Zimbabwe?'

BULAWAYO, Zimbabwe; a me LUSAKA, Zambia - Ua hoʻonui ʻia ka hiki ke koho balota i ka hopena pule i hala, ʻoiai ua hoʻolaha ke Kōmike Koho ʻo Zimbabwe (ZEC) i nā hoʻolālā no ka helu hou ʻana ma nā apana he 23, lawa e holoi ai i ka palena lanakila o ka ʻaoʻao kū'ē i ke koho balota ʻo Malaki 29.

BULAWAYO, Zimbabwe; a me LUSAKA, Zambia - Ua hoʻonui ʻia ka hiki ke koho balota i ka hopena pule i hala, ʻoiai ua hoʻolaha ke Kōmike Koho ʻo Zimbabwe (ZEC) i nā hoʻolālā no ka helu hou ʻana ma nā apana he 23, lawa e holoi ai i ka palena lanakila o ka ʻaoʻao kū'ē i ke koho balota ʻo Malaki 29.

Ma Zambia e pili ana, ua hōʻeuʻeu kahi hālāwai ulia pōpilikia o nā poʻo o ka moku'āina i ka mālie ma Zimbabwe a kāhea hou i ka hoʻokuʻu wikiwiki ʻana i nā hopena ma hope o ʻelua pule o ka lohi ʻole.

ʻOiai ʻo Zimbabwe e noho mālie ana i nā pule ʻelua i hala iho nei, aia nā hōʻailona weliweli o ka pilikia ma mua. Ua hopu nā mākaʻi a me nā pūʻali koa kākoʻo i ka poʻe nūpepa a hoʻouka i ka poʻe kū'ē kū'ē, ʻoiai ʻo ka ʻaoʻao kūʻē nui - ka Movement for Democratic Change - hoʻomau i ke koi ʻana ua lanakila pololei ʻo ia i nā koho balota a hōʻole i nā kāhea no ke koho balota e kūʻē iā Pelekikena Robert Mugabe.

"Ke noho nei ʻo Zimbabae ma luna o kahi pahu pauka hiki ke pahū i kēlā me kēia manawa," wahi a Gordon Moyo, ka luna o Bulawayo Agenda, kahi hui o nā hui kīwila ma ke kūlanakauhale nui ʻelua o Zimbabwe. Ma ke kamaʻilio ʻana e pili ana i ka ʻōlelo a ka Southern African Development Community (SADC) ma Zambia, ua hoʻohui ʻo ia, "Ua ʻōlelo kā lākou ʻōlelo e pono i nā ʻaoʻao āpau e ʻae i nā hopena, ke hōʻike nei ka ʻaoʻao ZANU-PF i nā hopena, e wehe ana i nā pahu, e hoʻohaumia i nā hopena. hopena. Ua ʻōlelo ʻia mākou e ʻae mākou i nā hopena me ka ʻole o ka hoʻomaʻamaʻa ʻana, i ka wā e hiki mai ana nā hopena i moʻa ʻia.

ʻElua mau pule ma hope o ke koho balota i manaʻo ʻia e hoʻoponopono, hoʻokahi a no nā mea a pau, nāna e hoʻomalu iā Zimbabwe, e noho mau ana ka ʻāina i kahi pilikia.

Hoʻolaha nā alakaʻi kū'ē i kahi backlash kaulana, inā ʻike ʻia ʻo Mr. Kūkākūkā kūʻokoʻa nā mea hoʻoikaika o ka ʻaoʻao i ka ʻeli ʻana a me ka ʻōlelo ʻana no ka hoʻopaʻapaʻa nui ʻana i ka ʻae. A ke manaʻo nei ka poʻe kū'ē e koi aku nā alakaʻi kūloko iā Mugabe e haʻalele i ka haʻalele ʻana ma hope o 28 mau makahiki i ka mana i ka wā i hoʻoholo ai nā hoalauna o Zimbabwe i ka Lāpule e hoʻomau i ke kākoʻo ʻana i ka " diplomacy malu," i alakaʻi ʻia e ka Pelekikena ʻApelika Hema ʻo Thabo Mbeki, he hoa paio lōʻihi no ka hana ikaika ʻana iā Mugabe.

ʻO nā lā e hiki mai ana e hoʻoholo inā ke poʻo nei ʻo Zimbabwe i ka pilikia a i ʻole ke kuʻikahi.

"Manaʻo wau ʻo ka mea a SADC i hana ai ʻaʻole hiki ke koi i ke aupuni Mugabe e mālama i kāna mau kumu ponoʻī," wahi a Ozias Tungawara, ka luna o ka papahana haʻawina ʻApelika ma ka Open Society Institute ma Johannesburg, South Africa.

"ʻO ke ala i mua i kēia manawa, pono ka SADC e hoʻoikaika i ka ZANU-PF e alakaʻi i nā koho balota, inā he kahe, ma ke ʻano maopopo. A inā he mau helu hou, pono e hana ʻia me ka hele ʻana o waho o nā mea nānā koho, "hoʻohui ʻo Mr. Tungawara.

'Aʻohe pilikia' ma Zimbabwe?
Ua hōʻike liʻiliʻi ka manaʻo nui o nā alakaʻi o ka āpana i ka hui kūwaho ma Zambia e komo ikaika i ka pilikia ʻo Zimbabwe, akā ua hōʻike ʻia i ka mea e ulu aʻe ana i nā māhele e pili ana i nā hana a Mugabe i waena o nā alakaʻi kūloko.

Ua kū ʻo Mr. Mbeki ma Harare i kona hele ʻana i ka piko, hui pū me Mugabe, a ʻōlelo ʻo "ʻaʻohe pilikia ma Zimbabwe," he ʻōlelo e like me ka lawe ʻana i ka makani mai nā peʻa o ka piko ma mua o ka hoʻomaka ʻana. Ua nīnau ka pūʻali koa o Mbeki i ka pono o ka hui kūkaʻi i kāhea ʻia e ka pelekikena Zambian Levy Mwanawasa, he mea kōkua i ka pelekikena o ʻApelika Hema i haʻi aku i ka Monitor i ka lā Lāpule.

ʻO ka manaʻo makemake o Mbeki e pili ana i ka " diplomacy mālie " ma Zimbabwe ua hoʻohewa nui ʻia e ka MDC a me nā mea nānā i waho. I ka wehe ʻana o ka piko, ʻo Mr. Mwanawasa - ka mea i kapa ʻia ʻo Zimbabwe he "Titanic sinking" - lawe i kahi laina ʻoi aku ka paʻakikī.

Me ke alakaʻi kūʻē kūʻē ʻo Zimbabwe ʻo Morgan Tsvangirai e noho ana ma ka lālani mua o ka ʻaha i hōʻuluʻulu ʻia, ua ʻōlelo ʻo Mwanawasa ma laila "ʻike ʻia he pilikia koho balota ma Zimbabwe," a kāhea aku i nā ʻaoʻao ʻelua e kau mua i ka pono aupuni.

Ua ʻike ʻo ia "ʻaʻole i manaʻo ʻia ka piko e hoʻokomo iā [Mugabe] i loko o ka uapo."

Ua manaʻo ka poʻe diploma o ke Komohana i ka mea i kapa ʻia ʻo Mwanawasa i ka piko he hōʻailona ia e haki ana ka manaʻo kuʻuna kūloko iā Mugabe. Ua kapa ʻo Carmen Martinez, ʻelele ʻAmelika i Zambia, i ka haʻiʻōlelo a Mwanawasa he "ʻōlelo ikaika he pilikia ko mākou ma ʻaneʻi," me ka hoʻohui ʻana ua manaʻolana ke aupuni US i nā hana liʻiliʻi, e hoʻomaka ana me ka hoʻokuʻu ʻana i nā hopena koho.

ʻO Mwanawasa, Mbeki, a me ʻeono mau poʻo aupuni ʻē aʻe i hakakā hohonu i ka pō no ka huaʻōlelo o kahi kamaʻilio e pili ana i ke kūlana Zimbabwe, e kamaʻilio pū me Mr. Tsvangirai a kūkākūkā pū me ka moho kūʻokoʻa ʻo Simba Makoni ma ke kelepona.

Ua puka mai lākou me kahi ʻōlelo haʻahaʻa e koi ana e hoʻokō ʻia ka hōʻoia a me ka hoʻokuʻu ʻana i nā hopena "me ka wikiwiki a e like me ke kaʻina hana kūpono o ke kānāwai," a me ka koi ʻana iā Zimbabwe e hōʻoia i ka hiki ʻana ke "paʻa ʻia i kahi wahi palekana."

ʻO ka hoʻokaʻawale ʻana ma waena o nā ʻōlelo a Mbeki a me nā ʻōlelo a Mwanawasa i hōʻike i ka mea e ulu aʻe ana i waena o nā alakaʻi o ka ʻāina.

ʻO nā ʻāina e like me ʻApelika Hema, Angola, a me ka Lepupalika Demokarata o Congo - ʻo ka "kiaʻi kahiko," e like me ka ʻōlelo a kekahi Kuhina aupuni Zambia - ua ʻoi aku ka makemake e komo i ka ʻoihana a Mugabe. Akā ʻo Zambia, a me nā lāhui e like me Tanzania a me Botswana - he mau alakaʻi ʻōpio lākou āpau me nā liʻiliʻi liʻiliʻi i nā alakaʻi o ka wā hoʻokuʻu e like me Mugabe - ua makemake nui lākou e kākoʻo i ke komo ʻana.

"ʻO ka ʻoiaʻiʻo i loaʻa iā lākou ka puʻuwai e hoʻopaʻa maoli i kēia hui kūʻokoʻa e hōʻoia ana ʻaʻole pololei nā mea ma Zimbabwe," i ʻōlelo ʻia e ke kākau ʻōlelo nui o MDC Tendai Biti i nā mea hoʻolaha.

Hoʻoholo i mua?
Ma Harare, ke kāhea nei nā poʻe Zimbabwe maʻamau i ka MDC a me ZANU-PF e komo i nā kūkākūkā koʻikoʻi e hoʻoponopono i ka paʻa politika. Ua hoʻopiʻi pū lākou i ke kaiāulu o ke ao holoʻokoʻa e kōkua i ka hoʻomaʻamaʻa ʻana i ke kamaʻilio e wāwahi ai i ka pilikia politika.

"E noho pū lākou i lalo a ʻae i kahi aupuni o ka hui aupuni no ka mea e hoʻopau hou ana ke kūlana politika i kēia manawa i ka ʻoihana politika, ka pilikanaka, a me ka hoʻokele waiwai o ka lāhui," wahi a Pride Gwavava, he kumu kula ma Harare.

Akā, ua'ōlelo ka waha'ōlelo MDC, Nelson Chamisa, e hoʻomau kaʻaoʻao kū'ē i ka hoʻopiʻiʻana i ke kaiaulu o ka honua e hoʻokau i ke koʻikoʻi iā Mugabe e hoʻokuʻu i nā hopena. Ua ʻōlelo ʻo ia he "pōʻino" inā hōʻole ʻo Mugabe i ke kāhea ʻana o SADC e hoʻokuʻu i nā hopena koho.

Ua ʻōlelo ʻo Mr. Chamisa ʻaʻole e ʻae ka pāʻina i ka helu hou ʻana o nā ʻāpana he 23 e like me ke kauoha a ka ZEC. "Pehea mākou e ʻike ai ʻaʻole i hoʻopiha ʻia nā pahu balota e ZANU-PF no ka mea aia lākou i ka paʻa ʻana o ZEC e hana pū ana me ZANU-PF? ʻAʻole mākou e ʻae i kēlā mea lapuwale. "

• He mea kākau moʻolelo i hiki ʻole ke kapa ʻia no nā kumu palekana i hāʻawi mai iā Harare.

He aha e lawe ʻia mai kēia ʻatikala:

  • Speaking of the statement by the Southern African Development Community (SADC) in Zambia, he adds, “Their statement says that all the parties should accept the results, when already the ruling ZANU-PF party is recounting the results, opening boxes, tainting the results.
  • The possibility of a runoff vote increased last weekend, as Zimbabwe’s Electoral Commission (ZEC) announced plans for a recount in 23 districts, enough to wipe out the opposition party’s margin of victory in the March 29 election.
  • Police and pro-government militias arrested journalists and attacked opposition activists, as the main opposition party – the Movement for Democratic Change – continued to insist that it had won the elections outright and would reject any calls for a runoff vote against President Robert Mugabe.

<

No ka mea kākau

Linda Hohnholz

Lunahooponopono no eTurboNews ma ka eTN HQ.

Kaʻana like i...