Nasheed: Ke pale ʻana i ke aupuni a ka lehulehu mai ka lawe pio ʻana

Inā he pōpoki ʻo Mohamed Nasheed, ka Pelekikena mua o nā Maldives. ua hoʻohana ʻo ia i kona mau ola ʻeiwa i kēia manawa. Ma ke kamaʻilio ʻana ma ke Kula ʻo Oriental and African Studies ma Lākana, ua ʻōlelo ʻo Nasheed ua aneane nalowale ʻo ia i ka helu o kona mau manawa i loko o ka hale paʻahao, ua manaʻo ʻo ia he 14 mau manawa.

Ua hoʻopau ʻia ko Nasheed i kēia manawa o ke pio ʻana me ka lanakila ʻole i ka lā 23 Kepakemapa o ke aupuni o Yameen Gayoom nāna i hoʻopau i ka pāremata a me ka ʻaha hoʻokolokolo kiʻekiʻe e hoʻohana ana i ka pūʻali koa a hoʻopaʻahao i nā alakaʻi kūʻē politika āpau. Ua manuahi hou ʻo Nasheed e hoʻi i ka home a pāʻani i kahi kuleana ma ke aupuni hou.

Ua ʻōlelo ʻo Nasheed: "ʻO ka hapa nui o koʻu ola e like me ka puka i waena o ke keʻena politika, ka hale paʻahao, ka lawe pio ʻana i UK a hoʻi mai. Ua hōʻike mākou i nā hana hoʻomāinoino ma ka home a loaʻa iā mākou nā mea helu kālā e wehe i ka hana ʻino a me ka palaho a Yameen. I Ianuali, ua hōʻea nā pūʻali koa o Yameen i ka ʻAha Kiʻekiʻe a lawe pio i ka Lunakanawai Kiʻekiʻe, a kauo iā ia ma ka papahele me kāna kaulahao. Ua hoʻokuʻu ʻia nā hui alanui ma luna o nā mea kūʻē a me nā kākoʻo. ʻOiai ʻo kēia mau mea ʻoi loa, ua hui ka poʻe kūʻē ma hope o ke alakaʻi o ka Maldivian Democratic Party. ʻO ka hopena, i ke koho balota ʻo Sepatemaba, ʻo Yameen, ka mea i manaʻo e lanakila maʻalahi ʻo ia, ua eo ʻo ia i ka ʻāina. Ua hui ka poʻe kū'ē ma hope o ke alakaʻi MDP.

No Nasheed, he ʻano maʻamau kēia. I kapa pinepine ʻia ʻo "Mandela of the Maldives," noho mau ʻo Mohamed Nasheed i poʻokela no ka hoʻolaha ʻana i nā pono kanaka a me ke aupuni democracy ma nā ʻāina Islam a me kahi kiʻi honua no ka hana aniau. ʻO Nasheed ka mea kākau moʻolelo a me ka mea hana pono kanaka, alakaʻi ʻo Nasheed i ka hoʻopaʻapaʻa ʻana i ka hoʻolohe kīwila ʻole e kūʻē i ke aliʻi lōʻihi loa o Asia i hopena i kona hopu ʻia, hoʻopaʻahao, a hoʻomāinoino ʻia no kāna mau manaʻo politika. I loko o nā makahiki o ka hana politika maluhia, ua kūleʻa ʻo ia i ke koi ʻana i ka dictatorial Maumoon Gayoom e ʻae i ka pluralism politika a, ma hope o ke koho balota kūʻokoʻa a me ka pololei o 2008, ua koho ʻia ʻo Nasheed i pelekikena, e hoʻopau ana i 30 mau makahiki o ke aupuni hoʻokahi.

Kiʻi © Rita Payne

E like me kā Nasheed a me kāna poʻe kākoʻo i wehewehe ai, ua hoʻopau ʻia kēia ulu ʻana o ke aupuni demokala i ka makahiki 2012 e ka hoʻokahuli aupuni e pili ana i nā mea anti-demokratika, kūpaʻa i ke aupuni dictator mua, i loko o ka pūʻali koa a me nā mākaʻi. Ua hoʻopaʻi ʻia ʻo Nasheed i kahi hoʻopaʻi paʻahao 13 makahiki, i hoʻopaʻi ʻia a puni ka honua ma ke ʻano he ʻano hana akaka e pale aku ai iā ia mai ka hoʻokūkū ʻana i ke aupuni kākoʻo ʻo Beijing o Yameen Gayoom i nā koho balota e hiki mai ana.

Noho pio ma waena o Colombo, Sri Lanka, a me Lākana, ua alakaʻi ʻo Nasheed i nā hana kūʻē e pili ana i ke kūkulu ʻana i kahi hui hui lehulehu, ka hoʻonohonoho ʻana i ka hana ʻāina ākea, ka hoʻopili ʻana i ka pāpāho honua, a me nā hana diplomatic honua.

Hoʻomanaʻo ʻo Nasheed i nā makahiki i noho ai ʻo Gayoom i ka mana, ʻaʻohe manaʻolana e kūkulu i kahi hui kūʻē i nā Maldives. ʻO kēlā me kēia hoʻāʻo mau i alakaʻi i ka hale paʻahao a me ka hoʻomāinoino. ʻO ke ala wale nō i hiki ai iā ia ke hoʻokau i kahi hoʻolaha kūʻē kūʻē maikaʻi ʻo ia ka paheʻe ʻana i waho o ka ʻāina a me ke kākoʻo ʻana mai nā ʻāina ʻē.

ʻO ia ke ʻano o ke ʻano o ka politika ma Maldives i hui pū ai ʻo Nasheed me kāna mea hoʻoluhi mua, ʻo Maumoon Gayoom, ka mea i hoʻopaʻahao ʻia e kona kaikaina ʻo Yameen. ʻAʻole maʻalahi ke hahai inā ʻaʻole ʻoe kamaʻāina i ka ʻāina.

Ma hope o kona noho pio ʻana, ua ʻōlelo ʻo Nasheed ua aʻo ʻo ia ma kahi ʻāina e like me nā Maldives hiki iā ʻoe ke hoʻololi me ka hana maluhia mai nā ʻāina ʻē. "Inā ʻoe e hoʻokomo iā mākou i loko o ka hale paʻahao, hāʻawi wale ʻoe iā mākou i manawa hou e noʻonoʻo ai." Ua ʻōlelo ʻo ia ua lohe pinepine kekahi i ka hoʻopaʻapaʻa e makemake ana ka poʻe ʻAsia i alakaʻi ikaika. Ua hoʻopaʻapaʻa ʻo ia ʻaʻole kēia ka hihia ma Maldives a i ʻole he ʻāina e like me Malaysia. "Makemake ka poʻe a pau i kahi hale, hale noho, hoʻonaʻauao no kā lākou mau keiki, meaʻai, a me nā kuleana demokala. Mai lawe wale i kou Demokalaka. a kōkua iā mākou e hoʻololi i ka home."

Ua nīnau pinepine ʻia ʻo Nasheed i ke ʻano o ka noho pio ʻana. Ua ʻōlelo ʻo ia ma kāna hihia ʻaʻole makemake ʻo ia e noho ma UK a makemake ʻo ia e noho i ka home. "Makemake ʻoe i kou home. a hoʻomanaʻo ʻia ʻoe no ia mea i nā manawa a pau. … Noʻu, aia mau ka home i loko o ʻoe , a ʻo ʻoe ke halihali a puni." Ua hoʻomaikaʻi ʻo ia iā UK no kāna kākoʻo, akā ua ʻōlelo ʻo ia e ʻā hou ana ka lā i kona ʻāina, a ʻo ka manawa kēia e hoʻi ai.

Ua ʻae ʻo Nasheed i ka hāʻawi ʻana i ka mōʻaukala o nā Maldives, ʻaʻohe mea hiki ke lawe ʻia; aia nā pilikia a me nā hoʻoweliweli ma mua. Ua ʻōlelo ʻo ia ʻo nā mea nui o ke aupuni hou e pili ana i nā kulekele kūloko, ʻo ia ka hoʻoponopono hoʻokolokolo a me ka mālama ʻana i ke kaiapuni.

ʻO ke kulekele ʻē aʻe, ʻōlelo ʻo ia, e hoʻokumu ʻia e ka makemake aupuni o Maldives, a e hoʻoikaika ka ʻāina e kaulike i nā pilina me Kina a me India. E pili ana i nā hopohopo e pili ana ka manaʻo o Kina e hoʻohana i nā Maldives ma ke ʻano he kumu ma ka Moana Inia, ua ʻōlelo ʻo Nasheed he pilikia ākea kēia ʻaʻole i kaupalena ʻia i nā Maldives.

Ke hoʻomau nei nā hopohopo e pili ana i ka radical Islam e loaʻa ana kahi paʻa i nā Maldives ma lalo o ke aupuni Yameen. Ua holo aku he 200 mau koa mai Maldives e kaua ma Suria. Ua alakaʻi maoli ʻia kēia i ka hopohopo e hoʻopaʻa paʻa ka poʻe hoʻomana hoʻomana i ka wā e hoʻi mai ai kēia mau mea hakakā. Ua hāʻawi ʻo Nasheed i kahi hōʻoiaʻiʻo ʻaʻole e ʻae ka Pelekikena hou e hana kēia.

Ua hana ʻo Nasheed i nā ʻōlelo hoʻoikaika e pili ana i ka wehe ʻana i nā mea paʻa i nā pono kanaka, ke kūʻokoʻa o ka ʻōlelo, a me nā hana hoʻopaʻi ʻē aʻe i hoʻokomo ʻia e ke aupuni Yameen. Ua ʻōlelo pū ʻo ia e makemake ana nā Maldives e hui hou i ka Commonwealth. Ua hōʻeha ʻo Nasheed i ka wā ma mua i kāna ʻike ʻana i ka nele o ke kākoʻo o ka Commonwealth i ka wā i koi ʻia ai ʻo ia e haʻalele i ka makahiki 2012. Ua ʻōlelo ʻo ia ua manaʻolana ʻo ia i kēia manawa e hoʻokō ka Commonwealth i kāna mau ʻōlelo paʻa.

I kona manawa ma ke keʻena a ma hope, ua hoʻokani ʻo Nasheed i kahi kūlana koʻikoʻi o ka honua i ke kākoʻo ʻana i ka hana aniau. No ka hōʻike ʻana i ka nāwaliwali o nā Maldives i ka piʻi ʻana o ke kai, ua mālama ʻo ia i kahi hālāwai o kāna kuhina ma lalo o ka wai. Ma ke ʻano he mea hana i hoʻopaʻa ʻia, ua kapa ʻia ʻo Nasheed he Amnesty International "Prisoner of Conscience," a ma hope iho, kapa ʻia ʻo Newsweek ʻo ia kekahi o nā "Alakaʻi 10 ʻoi loa o ka honua." Ua haʻi aku ʻo Time magazine i ka Pelekikena Nasheed he "Hero of the Environment," a ua hāʻawi ʻo United Nations iā ia i ka makana "Champions of the Earth". I ka makahiki 2012, ma hope o ka "coup," ua hāʻawi ʻia ʻo Nasheed i ka makana ʻo James Lawson Award no ka hana kālai'āina non-violent. Ma 2014, ua koho ʻia ʻo Nasheed i Pelekikena o ka Maldivian Democratic Party. I kēia mahina, ua hoʻolaha ʻo ia i ka manaʻo e hoʻi i ka home i Maldives ma hope o ka noho pio ʻana no ʻelua makahiki a me ka hapa ma hope o ka lanakila ʻana o kāna ʻaoʻao i ka lanakila ʻana a me ka pio ʻana o ke aupuni nāna i hoʻopau a hoʻopaʻahao iā ia.

Ua ʻike ʻo Nasheed iā ia iho he hōʻike ola e hiki ai ke mālama i ka ʻuhane o ke aupuni democracy mai ke pio ʻana. Ua ʻōlelo ʻo ia ʻo ka Maldives kahi hoʻopaʻa ʻana i nā pilikia ma luna o ka poʻe kiaʻi kahiko e noho ana i loko o nā democracies ʻōpio a me ka mālama ʻana i ke kūʻokoʻa aupuni ma waena o ka piʻi ʻana o ka hoʻokūkū geopolitical ma ka ʻāina o ka moana India. Manaʻolana, ke hoʻi ʻo Nasheed i Maldives, i kēia manawa e noho ʻo ia ma laila no ka wā lōʻihi.