Ke hoʻoikaika nei nā miliona o nā kālā hoʻolaha e nā ʻenehana loea e like me Google, Apple, Facebook, Amazon a me Microsoft i ko lākou noho aliʻi ʻana i ka hoʻolaha ʻana o ka ʻike a hāʻawi i ka "hoʻemi hopohopo" i ke kūʻokoʻa paʻi ma ka honua holoʻokoʻa, e like me ka RSF World Press Freedom Index i hoʻokuʻu ʻia ma 03 Mei 2025.
Wahi a ka hōʻike, "Ke komo nei kēia mau papa hana i hoʻoponopono ʻole ʻia i ka hapa nui o nā loaʻa hoʻolaha e kākoʻo mau ana i ka nūpepa.
Hoʻohālikelike ka RSF World Press Freedom Index i nā mea nūpepa kūʻokoʻa e hauʻoli nei ma 180 mau ʻāina a me nā panalāʻau. Ua wehewehe ʻo ia i ka "Press Freedom" ʻo ia ka "hiki o ka poʻe nūpepa ma ke ʻano he kanaka a me ka hui e koho, hana, a hoʻolaha i ka nūhou i ka pono o ka lehulehu me ke kūʻokoʻa i ka politika, ka waiwai, ke kānāwai, a me ka pilikanaka a me ka ʻole o nā mea hoʻoweliweli i ko lākou palekana kino a noʻonoʻo."
He mea koʻikoʻi ka Index o kēia makahiki no ka mea, ʻo ka manawa mua loa i loko o kona mōʻaukala, ua helu ʻia ke kūlana kūʻokoʻa o ke ao holoʻokoʻa ma ke ʻano he "kūlana paʻakikī", mahalo i ka hui pū ʻana o ka ʻenehana, kālā, politika, a me ka hoʻokele waiwai. Wahi a ka hōʻike, "ʻOiai ʻo ka hōʻeha kino ʻana i ka poʻe nūpepa ka mea i ʻike nui ʻia i ke kūʻokoʻa paʻi, ʻo ka hoʻokele waiwai kekahi pilikia nui, ʻoi aku ka hoʻopunipuni.
ʻO kāna mau ʻike a me nā hopena e pili pono ana i ka ʻoihana Travel & Tourism. Ma ke ʻano o kekahi o nā mea hoʻolaha nui loa o ka honua, ke hāʻawi nei ʻo Travel & Tourism i ka pilikia ma ka ninini ʻana i nā loaʻa kālā hoʻolaha i loko o nā ʻenehana ʻenehana a me kona ulu ʻana i nā mea hana i nā mea hana, nā mea paʻi puke a me nā influencers, ʻaʻole lākou he mau nūpepa. (ʻO kahi hōʻike kikoʻī hou aku o nā hopena no Travel & Tourism aia ma ka hopena o kēia hōʻike).
Wahi a ka hōʻike, "I ka manawa e ʻike nei ke kūʻokoʻa paʻi i ka emi ʻana o ka hopohopo ma nā wahi he nui o ka honua, ʻo kahi mea nui - akā ʻaʻole i manaʻo ʻia - e hoʻonāwaliwali loa i ka media: ke kaomi waiwai. Loaʻa ka media ma waena o ka mālama ʻana i ko lākou kūʻokoʻa hoʻoponopono a me ka hōʻoia ʻana i ko lākou ola waiwai.
ʻO kahi hiʻohiʻona koʻikoʻi o ka Index ʻo ia ka launa pū ʻana. Hoʻokumu ʻia ia me ka hoʻohana ʻana i nā hōʻailona politika, hoʻokele waiwai, kānāwai, socio-cultural, a me ka palekana, hiki ke nānā ʻia kēlā me kēia o ia mau mea ma kahi palapala ʻāina ma waena o 2013 a me 2025. ʻO ia ka mea i hiki ke ana a hoʻohālikelike ʻia ma waena o nā ʻāina a me nā ʻāpana a me nā manawa.
ʻO kahi hopena weliweli ʻo ka hāʻule ʻana o ka helu kūʻokoʻa o ka poʻe i kapa ʻia he poʻokela o ke aupuni democracy, ʻo ʻAmelika Hui Pū ʻIa, India, a me Israel. Hoʻohanohano nui ʻia ʻo ʻIseraʻela no kāna "hoʻopau ʻia" o nā mea nūpepa e hoʻāʻo nei e hōʻike i kāna hoʻopaʻapaʻa pepehi kanaka a me ka pōloli ma Gaza.
Ma waho aʻe o ka lilo ʻana o ka loaʻa kālā hoʻolaha, ka mea i hoʻopilikia nui a kāohi i ka hoʻokele waiwai media, ʻo ka manaʻo o ka hoʻopaʻa ʻana i ka media kekahi kumu nui i ka emi ʻana o ka hōʻailona waiwai o ka Index a he mea hoʻoweliweli koʻikoʻi i ka lehulehu media. Hōʻike ka ʻikepili mai ka Index i ka manaʻo nui o ka mana media ma 46 mau ʻāina a, i kekahi mau hihia, hoʻomalu piha ʻia e ka mokuʻāina.
Wahi a ka hōʻike, "Ua ʻike ʻia kēia ma Rūsia (171, lalo 9 mau wahi), kahi i hoʻomalu ʻia ai ka paʻi ʻana e ka mokuʻāina a i ʻole Kremlin-linked oligarchs, a ma Hungary (68th), kahi e hoʻopaʻa ai ke aupuni i nā puka kūʻē i kāna mau kulekele ma o ka hoʻolaha ʻole ʻana o ka hoʻolaha aupuni. Ma Tunisia (114, lalo 11 mau wahi), Peru (129th) a me Hong Kong (11th), kahi i kuhikuhi ʻia ai nā haʻawina lehulehu i nā media kākoʻo aupuni.
ʻOiai ma nā ʻāina kūlana kiʻekiʻe e like me Australia (29th), Canada (21st) a me Czechia (10th), ʻo ka hoʻopaʻa ʻana i ka media ke kumu o ka hopohopo. Ma Palani (25th, lalo ʻehā mau wahi), hoʻomalu kekahi mau mea waiwai waiwai i ka hapa nui o ka paʻi aupuni. ʻO kēia manaʻo ulu e hoʻopaʻa i ka ʻokoʻa hoʻoponopono, hoʻonui i ka pilikia o ka hoʻopaʻa ʻana iā ia iho, a hāpai i nā hopohopo koʻikoʻi e pili ana i ke kūʻokoʻa o nā keʻena nūhou mai ko lākou poʻe kuleana waiwai a me nā pono politika.
Hōʻike ka hōʻike ʻana o ka Index i ka hoʻopili ʻana o ka hoʻoponopono i ka pilikia. Ma 92 mai loko mai o nā ʻāina a me nā panalāʻau he 180 i loiloi ʻia e ka Index, ua hōʻike ka hapa nui o nā mea pane i ka "mau" a i ʻole "pinepine" nā mea nona ka media i kaupalena ʻia ke kūʻokoʻa hoʻoponopono o kā lākou puka. Ma Lebanona (132nd), India (151st), Armenia (34th) a me Bulgaria (70th, lalo 11 mau wahi), he nui nā hale kūʻai i ko lākou ola ʻana i ke kālā kūlana mai nā poʻe kokoke i ka honua politika a ʻoihana paha. ʻO ka hapa nui o nā mea pane ma 21 mau ʻāina, e komo pū me Rwanda (146th), United Arab Emirates (164th), a me Vietnam (173rd), i ʻōlelo ʻia nā mea nona ka media "mau" keakea i ka hoʻoponopono.
Nā hopena no ka huakaʻi a me ka mākaʻikaʻi
Inā e hana ʻia kahi Press Freedom Index no ka Travel & Tourism media, ʻoi aku ka ʻino o nā hopena. Ua emi loa ka mokuʻāina o ka nūpepa huakaʻi a me nā kamaʻilio ʻana i nā makahiki, no nā kumu like ʻole e like me ka media mainstream, e alakaʻi ana i ka hoʻohaʻahaʻa ʻana i ka ʻōlelo aʻoaʻo ʻoihana, ʻo ia hoʻi, ʻaʻohe mea e pale ai i ka maʻi maʻi o ka wahaheʻe, nā nūhou hoʻopunipuni.
Pono ka poʻe media ʻoihana huakaʻi a me nā ʻoihana kamaʻilio ma nā ʻaoʻao ʻelua o ke alahele e hana i kahi loiloi forensic o ka Index, ʻoi aku ka poʻe makemake e hāʻawi i ka hoʻomaikaʻi ʻana i ka ʻoihana ma ke ʻano o kā lākou mau hui ponoʻī. Pono lākou e ʻike i ka waiwai o ka hoʻopaʻapaʻa ʻoihana ikaika, kūʻē, a me ke kamaʻilio ʻana ma ke ʻano o ka hopena.
Hiki ke loiloi ʻia kāna mau hopena e pili ana i ka papa helu helu ʻehā aʻu i huki ai ma muli o kaʻu mau makahiki 44 o ka uhi ʻana o Asia-Pacific Travel & Tourism.
1) Ka maikaʻi o ka nūpepa huakaʻi:
ʻO ka hapa nui o nā puke huakaʻi i kēia lā ua piha i nā hoʻolaha paʻi hou a/a i ʻole nā nīnauele me nā Luna Nui e hīmeni ana i nā hoʻomaikaʻi no lākou iho a i kā lākou huahana. ʻO ka manawa hea ka manawa hope i holo ai ka mea hoʻolaha huakaʻi i kahi nīnauele me kahi unionist, kahi hui kīwila a i ʻole kahi kula noʻonoʻo koʻikoʻi? A i ʻole i hōʻike ʻia e pili ana i ka palaho, ka hoʻohaʻahaʻa ʻana i ke kaiapuni, ka hoʻopiʻi kālā, ke kālepa kanaka, nā waiwai kanaka, a pēlā aku? ʻO ka manawa hea ka manawa hope loa i ʻike ʻia ai kekahi mau nīnau paʻakikī e nīnau ʻia ana e nā hui nūpepa?
2) Ka maikaʻi o nā kamaʻilio huakaʻi.
ʻO ka hapa nui o nā hoʻokuʻu ʻia a me nā hoʻolaha kūhelu i paʻi ʻia ma nā kahua āpau he mea hōʻoluʻolu a maʻamau, a ʻaʻole ʻokoʻa loa kā lākou ʻike ma kahi o 30 mau makahiki i hala.
3) Ka maikaʻi o nā ʻaha kūkā huakaʻi:
Ua piha kēia i nā mea haʻi'ōlelo-cum-sponsor e hāʻawi ana i nā hōʻike i hoʻopaʻa ʻia i hoʻopaʻa ʻia me nā panela i hoʻoponopono ʻia e nā mea hoʻokipa e nīnau ana i nā nīnau i ʻae ʻia. Ua ʻoi aku ka maikaʻi o ka ʻenehana ma ka wehe ʻana i ka pilina pilikino o ka nīnau ʻana i nā nīnau ola mai ka papahele.
4) ʻO ke kuleana o ke kālā a me ke kākoʻo:
ʻO NTO ka huakaʻi a me ka mākaʻikaʻi, nā mokulele, nā hōkele, nā OTA, nā hale hālāwai, a me nā mea ʻē aʻe, i waena o nā mea hoʻolaha nui loa o ka honua. Ma ka hoʻololi ʻana i ke kālā i nā ʻenehana nui, nā mea hana ʻike, nā mea paʻi puke, a me nā mea hoʻomohala wale i ka ʻimi ʻana i nā maka, ua hāʻawi lākou i ka pilikia kālā o ka media mainstream a, no laila, i ka emi ʻana o nā ʻano loiloi a me ka hiki ke ʻōlelo i ka ʻoiaʻiʻo i ka mana. Ke kākoʻo nei i nā mea hoʻoulu kālā a me nā mea paʻi puke, a i ʻole ke kākoʻo ʻana i nā mea hoʻohui huakaʻi make lolo, nā ʻaina ʻaina ʻole, nā ʻahaʻaina cocktail, hoardings, a me nā mea hoʻopaʻa i nā hanana MICE e kōkua maoli i kahi ʻoihana Travel & Tourism maikaʻi aʻe?
He ʻoiaʻiʻo kēia mau pilikia a ʻaʻole kokoke e haʻalele i kekahi manawa koke.
Panina
Ke kūʻokoʻa paʻi i ka makahiki 2013
Ke kūʻokoʻa paʻi i ka makahiki 2025
ʻO ka media, i ʻike mua ʻia ʻo ka ʻāina ʻehā a me kahi pā ikaika e kūʻē i ka authoritarianism a me ka autocracy, ua hana nui i ka mōʻaukala i ke kūkulu ʻana i ka lāhui. Ua hoʻonohonoho ʻia kona ʻaoʻao ʻoi aku ka maikaʻi e hoʻoulu i nā kaua, ka hakakā, a me ka hakakā ʻana o ka lehulehu. Ke hui nei nā pūʻali ʻelua i kēia manawa, aia paha i ka manawa koʻikoʻi loa o ke kenekulia 21.
Ua ʻōlelo ʻo Imtiaz Muqbil, ka mea hoʻopuka o Travel Impact ma Bangkok, i kāna ʻatikala:
Inā makemake ka poʻe ʻoihana huakaʻi hele a me ka poʻe loea kamaʻilio e hāʻawi i ka hopena, e ʻike lākou i ka Press Freedom Index i kūpono i ka nānā hohonu. Manaʻo wau ʻo ka hapa nui o lākou e hāʻawi iā ia i kahi nānā cursory, shrug, a ʻōwili ma luna.
NO KA MEA:
