ʻO ke dute a me ke ahulau i Haiti

"I ka Pōʻalima i hala aku nei, i ka lā 3 o Dekemaba, ua hoʻoholo ka UN e hāʻawi i hoʻokahi hālāwai nui no ka nānā ʻana i ka maʻi kolera ma kēlā ʻāina kaikuahine. ʻO ka lono o kēlā hoʻoholo ʻana he mea hōʻoluʻolu. ʻOiaʻiʻo, e hoʻolaha ia i ka manaʻo o ka honua e pili ana i ke koʻikoʻi o ka ʻoiaʻiʻo a e hoʻoneʻe i kāna kākoʻo i ka poʻe Haitian. Ma hope o nā mea a pau, ʻo kāna raison d'être ke kū i nā pilikia a hāpai i ka maluhia.

I kēia manawa, he koʻikoʻi loa ke kūlana o Haiti, a he liʻiliʻi loa ke kōkua pilikia. Hoʻolilo ko mākou honua hectic i hoʻokahi miliona 500 tausani miliona kālā i kēlā me kēia makahiki ma nā mea kaua a me nā kaua; ʻO Haiti, he ʻāina i emi iho ma mua o hoʻokahi makahiki i hala aku nei i ke olai weliweli i make ai 250,000, 300,000 i hōʻeha a luku nui ʻia, pono e ulu mau ka nui no kona kūkulu hou ʻana a me ka hoʻomohala ʻana; e like me ka helu ʻana o ka poʻe akamai, ʻoi aku ka nui o ka helu ma kahi o 20 biliona, ʻo 1.3% wale nō o ka mea i hoʻolilo ʻia i hoʻokahi makahiki no ia mau kumu.

Akā, ʻaʻole ia ka mea a mākou e hana nei; he moeuhane wale ia. ʻAʻole wale ka UN e kāhea ana i kahi noi waiwai haʻahaʻa i hiki ke hoʻoholo ʻia i loko o kekahi mau minuke akā no nā kauka 350 a me 2,000 mau kahu hānai, kahi mea i loaʻa ʻole i nā ʻāina ʻilihune a ua hoʻohana ʻia nā ʻāina waiwai e huki i nā ʻāina ʻilihune. Ua pane koke ʻo Cuba me ka hāʻawi ʻana i 300 mau kauka a me nā kahu hānai. ʻO kā mākou Misiona Lapaʻau Cuban ma Haiti ke nānā nei i kahi kokoke i 40% o ka poʻe i loaʻa i ka maʻi kolera. ʻO ka wikiwiki, ma hope o ke kāhea ʻana mai ka hui honua, ua hoʻonohonoho ʻia ka hana e ʻimi i nā kumu paʻa o ka make kiʻekiʻe. ʻO ka haʻahaʻa haʻahaʻa no ka poʻe maʻi a lākou e mālama ai he emi ma lalo o 1%; liʻiliʻi a liʻiliʻi i kēlā me kēia lā. E hoʻohālikelike i kēia me ka 3% o ka make o ka poʻe i mālama ʻia ma nā keʻena olakino ʻē aʻe e hana ana ma ka ʻāina.

Ua maopopo ʻaʻole i kaupalena ʻia ka nui o nā mea make ma mua o 1,800 mau kānaka e hōʻike ʻia nei. ʻAʻole i komo i kēlā helu ka poʻe i make me ka hele ʻole ʻana i ke kauka a i ʻole kekahi o nā keʻena olakino e kū nei.

Ma ka imi ana i na kumu o kela mau hihia ko'iko'i e hiki mai ana i na kikowaena e pili ana i ka paio kolera e holo nei e ko kakou mau kauka, ua ike lakou e hele mai ana keia poe mai na kaona mai kahi mamao aku a emi mai ka launa pu ana. He palapala ʻāina mauna ko Haiti, a hiki i kekahi ke hele i ka nui o nā wahi kaʻawale ma ka hele ʻana ma luna o ka ʻāina ʻino.

Ua māhele ʻia ka ʻāina i 140 mau kaiāulu, nā kūlanakauhale a me nā kuaʻāina, a me 570 mau kaona. Ma kekahi o na kaona kaawale, kahi e noho nei ma kahi o 5,000 kanaka - e like me ka helu ana a ke kahunapule Kalawina - 20 kanaka i make i ka ma'i ahulau me ka hele ole aku i kekahi keena ola kino.

Wahi a ka noiʻi pilikia i hana ʻia e ka Cuban Medical Mission, ma ka hui pū ʻana me nā luna olakino, ua hōʻike ʻia he 207 Haitian sub-communes ma nā wahi kaʻawale loa i hiki ʻole ke komo i nā kikowaena e hakakā nei i ka maʻi kolera a i ʻole ka hāʻawi ʻana i ka mālama olakino.
Ma ka hālāwai UN i haʻi ʻia ma luna, ua hōʻoia ʻia ka pono e Valerie Amos, UN Under-Secretary General for Humanitarian Affairs, nāna i hana i kahi huakaʻi pilikia ʻelua lā i ka ʻāina a helu i ka helu o nā kauka 350 a me nā kahu hānai 2,000. ʻO ka mea i makemake ʻia ʻo ka helu ʻana i ka nui o nā kumuwaiwai kanaka i loaʻa i ka ʻāina i mea e ʻike ai i ka nui o nā limahana e pono ai. E hilinaʻi ʻia kēlā mea i nā hola a me nā lā i hoʻolaʻa ʻia e nā limahana e hakakā nei i ka maʻi maʻi. ʻO kahi mea nui e hoʻomanaʻo ʻaʻole wale ka manawa i hoʻolaʻa ʻia no ka hana, akā ʻo nā hola o kēlā me kēia lā. Ma ka nānā 'ana i ka nui o ka make e hiki ke 'ike i ka 40% o ka make i ka po; hōʻoia kēia i loko o ia mau hola ʻaʻole i loaʻa i ka poʻe maʻi ka mālama like no ka maʻi.

Manaʻo kā mākou Misiona e hōʻemi ka hoʻohana ʻana i nā limahana i nā huina i ʻōlelo ʻia ma luna. Ke hoʻoneʻe nei i nā kumuwaiwai kanaka i loaʻa mai ka Henry Reeve Brigade a me nā haumāna puka ELAM ma laila, ua maopopo ka Cuban Medical Mission, ʻoiai i loko o ka pilikia nui i hoʻokumu ʻia e ka luku ʻia mai ke ōlaʻi, ka makani ʻino, ka ua ʻike ʻole a me ka ʻilihune, hiki ke lanakila i ka maʻi ahulau a hiki ke hoʻopakele ʻia ke ola o nā tausani o ka poʻe ma lalo o nā kūlana o kēia manawa.

Ma ka la 28 o ka la Sabati, ua koho lakou i ka Peresidena, ka Hale o na Lunamakaainana a pau, a me kekahi hapa o ka Senate; he hanana paʻakikī kēia i hopohopo nui iā mākou ma muli o kona pilina me ke ahulau a me ke kūlana ʻeha o ka ʻāina.

Ma kāna ʻōlelo o Dekemaba 3rd, ua hōʻike ke Kakauolelo Nui o UN, a ke ʻōlelo nei au: "ʻO kēlā me kēia mau hoʻopiʻi a hoʻopaʻapaʻa paha e pili ana i ke kaʻina hana, ke koi aku nei au i nā mea hana politika āpau e pale i ka hana ʻino a hoʻomaka koke i nā kūkākūkā e ʻimi i kahi hopena Haitian i kēia mau pilikia - ma mua o ka ulu ʻana o kahi pilikia koʻikoʻi", ua hōʻike ʻia kahi hui nūhou ʻEulopa.

Ua koi aku ke Kakauolelo Nui me ia hui, i ke kaiāulu o ka honua e hoʻokō i ka lawe ʻana i 164 miliona mau kālā, a ʻo 20% wale nō ka mea i hoʻolako ʻia.

ʻAʻole pono ke hoʻokokoke ʻana i ka ʻāina, no ka mea, e ʻāhewa ana kekahi i kahi keiki liʻiliʻi. He ʻāina ʻo Haiti, ʻelua haneli mau makahiki i hala aku nei, ʻo ia ka mea mua ma kēia ʻāpana honua i hoʻopau i ka hoʻokauwā. ʻO ia ka mea i hoʻopilikia ʻia e nā ʻano hana ʻino colonial a me imperialist. Ua noho ʻia e ke aupuni o ʻAmelika Hui Pū ʻIa i ʻeono makahiki aku nei ma hope o ka hoʻolaha ʻana i ke kaua kīwila. ʻO ka noho ʻana o ka pūʻali koa noho haole, ma ka ʻaoʻao o ka UN, ʻaʻole ia e lawe i ka pono o kēia ʻāina no ka mahalo i kona hanohano a me kona mōʻaukala.

Ke manaʻoʻiʻo nei mākou he pololei ke kūlana o ka UN Secretary General e koi aku i nā kamaʻāina Haitian e pale aku i ka hakakā ʻana ma waena o kekahi. Ma ka la 28, ma ke kakahiaka nui, ua kakau inoa na aoao kue i ke kahea no na kue alanui, me ka hooulu ana i na hoikeike a me ka hooulu ana i ka huikau nui iloko o ka aina, ma Port-au-Prince; a oi aku hoi ma na aina e. Akā naʻe, ua hiki i ke aupuni a me ka poʻe kūʻē ke pale aku i ka hana ʻino. I kekahi lā aʻe, ua mālie ka lāhui.

Ua haʻi aku ka hui ʻEulopa ua haʻi aku ʻo Ban Ki-moon e pili ana i ke koho balota i ka Lāpule i hala ma Haiti [...] "ʻo nā hewa i hoʻopaʻa ʻia i kēia manawa ua ʻoi aku ka koʻikoʻi ma mua o ka mea i manaʻo ʻia ma mua."

ʻO ka mea heluhelu i ka ʻike mai Haiti a me nā ʻōlelo hope a nā moho kūʻē nui, ʻaʻole hiki ke hoʻomaopopo i ke ʻano o ka mea e noi nei e pale i ka hakakā kīwila ma hope o ka huikau i hana ʻia ma waena o ka poʻe koho balota, ma mua o ka hopena o ka helu balota e hoʻoholo ai i ka hoʻokūkū ʻelua. na moho ma ke koho balota o Ianuari, i keia manawa, ua oi aku ka nui o na pilikia mamua o ka mea ana i manao mua ai; Ua like ia me ka hoʻohui ʻana i nā lānahu i ke ahi o nā hakakā politika.

I nehinei, Dekemaba 4, he 12 makahiki mai ka hiki ana mai o ka Misiona Lapaau Cuban ma ka Repubalika o Haiti. Mai ia manawa, ua hoʻolako nā kaukani kauka a me nā ʻenehana olakino i kā lākou lawelawe ma Haiti. Me ko lākou poʻe, ua ola mākou i nā manawa o ka maluhia a me ke kaua, nā ōlaʻi a me nā ʻino. Aia mākou ma ko lākou ʻaoʻao i kēia mau lā o ke komo ʻana, ka hana a me nā maʻi ahulau.

ʻO ka Pelekikena o Haiti, nā luna a me nā luna kūloko, ʻo nā mea a pau o ko lākou manaʻo hoʻomana a politika paha, ʻike lākou a pau hiki iā lākou ke hilinaʻi iā Cuba.

Ed's Note: Ke hāʻule ka ʻike ma lalo o “Press Statement,” ʻo ia hoʻi, ua piha a pololei ka mea i ke aupuni Cuban ponoʻī. ʻO ka hoʻohana ʻana i nā hōʻailona hāmama a pani e hoʻopaʻa i ka kikokikona holoʻokoʻa e hōʻike ana i ka nui. ʻO ia hoʻi ʻaʻole ʻo eTN ka mea kākau o ka ʻōlelo e heluhelu ʻia nei. Hāʻawi wale ʻo eTN i ka ʻike no ka poʻe heluhelu e makemake paha.